Zamek Ołomuniecki

Zamek w Ołomuńcu był w średniowieczu jednym z najważniejszych kompleksów zamkowych na ziemiach czeskich. Jego zachowane fragmenty znajdują się na dzisiejszym Wzgórzu Świętowacławskim w pobliżu historycznego centrum Ołomuńca.  Do historii przeszedł tragicznie z powodu zamordowania w 1306 roku ostatniego króla z dynastii Przemyślidów Wacława III.

Korzystne położenie wzgórza było wykorzystywane od czasów prehistorycznych - udokumentowane są co najmniej trzy prehistoryczne osady, a w czasach Cesarstwa Wielkomorawskiego znajdowała się tu twierdza.

Stopniowa rekonstrukcja wielkomorawskiego grodu doprowadziła do powstania zamku, o którym pierwsza pisemna wzmianka znajduje się w Kronice Kosmasa z 1055 roku. Zamek Ołomuniecki był wówczas siedzibą książąt Przemyślidów Ołomunieckich i służył głównie celom świeckim i ziemskim.

W 1063 roku zostało oficjalnie założone biskupstwo ołomunieckie, a w latach 30-tych XII wieku biskup Jindřich Zdík zbudował swoją rezydencję w pobliżu zamku i nowo wybudowanego kościoła św. Wacława, który służył jako siedziba kapituły. Od tego czasu obszar ten był wspólnie zarządzany przez książęta ołomunieckie i biskupów.

Na początku XIII wieku ołomunieccy Przemyślidzi wymarli, i zamek przeszedł bezpośrednio w ręce króla. Chociaż stracił swoją funkcję mieszkalną, zachował swoje funkcje wojskowe i administracyjne. Następnie miała miejsce duża, późnoromańska przebudowa, wymuszona przez wielki pożar zamku w 1204 roku.

W drugiej połowie XIII wieku religijny komponent zamku zaczął przeważać nad komponentem osadniczym i ziemiańskim. Prawdopodobnie w tym czasie zniknął pałac książęcy.

Obszar ten przeszedł następnie wiele rekonstrukcji. Otrzymał nowy plan fortyfikacji, katedra została przebudowana w stylu gotyckim (w XIII wieku), barokowym (w XVII wieku) i neogotyckim (w XIX wieku). W latach dwudziestych XVI wieku kapitularz został przebudowany w stylu renesansowym.

Z pierwotnego zamku zachowały się jedynie fundamenty i gotycka okrągła wieża. Odsłonięte fundamenty można zobaczyć w wozowni i piwnicach dzisiejszego Muzeum Archidiecezjalnego.

Prace budowlane w latach 1998-2006, kiedy powstało Muzeum Archidiecezjalne, umożliwiły po raz pierwszy w historii połączenie dawnej świeckiej i sakralnej części obiektu. Dzięki temu trasa zwiedzania w sezonie letnim prowadzi również do najlepiej zachowanej i najważniejszej części Pałacu Biskupiego z romańskimi oknami, których bogata dekoracja ornamentalna nie ma sobie równych na ziemiach czeskich w XII wieku. W przeszłości pałac ten był mylnie uważany za siedzibę Przemyślidów, ale dopiero badania przeprowadzone pod koniec XX wieku wyjaśniły, że była to pierwotna siedziba biskupa Jindřicha Zdíka.

Od 1962 roku tereny te są narodowym zabytkiem kultury pod nazwą Zamek Ołomuniecki z kościołem św. Wacława. W 2015 roku Komisja Europejska wpisała go wraz z Muzeum Archidiecezjalnym w Ołomuńcu na listę ważnych zabytków wyróżnionych Znakiem Dziedzictwa Europejskiego.